Het verliezen van een naaste kan ons leven op zijn kop zetten. Als u erfgenaam bent, zit er ook een juridisch hoofdstuk aan vast. Beter gezegd: wellicht een juridisch mijnenveld. Als erfgenaam draait u namelijk op voor de schulden van de overledene. Dat risico is de afgelopen jaren geregeld werkelijkheid geworden. Minister Van der Steur van Veiligheid en Justitie heeft een wetsvoorstel aan de Tweede Kamer aangeboden dat de scherpe kantjes van deze kwestie afhaalt.
Keuzemogelijkheden voor de erfgenaam
Een erfgenaam heeft op dit moment meerdere keuzes. Hij kan een erfenis:
- Accepteren met alle plussen en minnen (zuiver aanvaarden);
- Verwerpen, waarna hij wordt geacht nooit erfgenaam te zijn geweest;
- Voorwaardelijk accepteren in de zin dat hij niet met zijn eigen vermogen aansprakelijk is voor een eventuele negatieve erfenis (beneficiair aanvaarden).
Hier leest u meer over deze keuzemogelijkheden.
Erfgenamen kunnen ongemerkt kiezen
Een probleem in de praktijk is dat een erfgenaam een erfenis onbewust kan aanvaarden door een gedraging. Een schilderij mee naar huis nemen kan fataal zijn. Of wat te denken van dit praktijkgeval? De erfgenamen ruimen de woning van de overledene op en gaan daarna samen uit eten. Zij betalen de rekening met geld uit de erfenis. De schuldeiser stelt dat de erfgenamen dus zuiver hebben aanvaard. De erfgenamen zijn het hiermee niet eens en moeten daarvoor procederen tot de Hoge Raad. Die stelt dat het nuttigen van een eenvoudige maaltijd in deze situatie niet betekent dat de erfenis zuiver is aanvaard.
Het wetsvoorstel tackelt 2 problemen
Probleem 1: Wanneer is er precies sprake van zuivere aanvaarding?
Het is de bedoeling dat een erfgenaam door een gedraging pas zuiver aanvaardt als hij spullen van de erfenis verkoopt of op andere wijze onttrekt aan de schuldeisers. Dat levert een duidelijke grens op. Een schilderij meenemen is niet langer fataal, maar de erfgenamen moeten dit wel bijhouden. Voor het familiefotoalbum is dat laatste niet eens nodig. Het album heeft geen waarde en dus benadeelt het geen schuldeisers. Tenzij u erft van een bekende Nederlander wellicht?
Probleem 2: Hoe zit het met een ‘donderslag-bij-heldere-hemel-schuld’?
Verder wordt een erfgenaam die zuiver heeft aanvaard, beschermd als er onverwacht nog een schuld opkomt. Het moet dan bijvoorbeeld gaan om een schuld die niet uit de administratie bleek, niet eenvoudig was te achterhalen, waarvan de erfgenaam geen kennis had of had moeten hebben. Zeg maar een donderslag-bij-heldere-hemel-schuld. De erfgenaam kan voorkomen dat hij deze schuld uit zijn privévermogen moet betalen.
Een afweging van belangen
Op jaarbasis is ongeveer 1% van de nalatenschappen negatief. Dat is niet een heel hoog percentage. Maar het gaat toch veel mensen aan. Het probleem kan ook erg groot zijn. Met de voorgenomen wetswijzigingen wordt de angel er grotendeels uitgehaald. Op onderdelen kunnen er twijfels blijven. Maar het wetsvoorstel heeft geen negatieve gevolgen voor de 99% van de nalatenschappen die positief zijn. En het gebeurt met een relatief kleine wetswijziging. Het komt dus aan op een belangenafweging. Ik vind het een goed verdedigbaar wetsvoorstel. Maar het woord is nu aan de Tweede Kamer die het wetsvoorstel gaat behandelen.